Afgelopen woensdag kopte het nieuws: “KNMI kondigt code geel af vanwege hitte.” Terwijl veel mensen bij zulke temperaturen een terrasje pakken of naar de kust trekken, werken aannemers in Nederland bij 30 graden of meer meestal gewoon stug door. Toch verschijnen berichten over extreme temperaturen en de gevolgen daarvan steeds vaker in het nieuws. Ook het Nationaal Hitteplan van het RIVM – bedoeld om kwetsbare groepen te beschermen – wordt bijvoorbeeld met regelmaat geactiveerd.
Weersomstandigheden en de bouw zijn altijd nauw met elkaar verbonden. Vorst en hevige neerslag worden al jaren erkend als omstandigheden die het werk onmogelijk maken en de bouwtijd kunnen verlengen. Maar hoe zit dat met hitte? Kunnen hoge temperaturen er ook toe leiden dat een aannemer een dag als onwerkbaar mag aanmerken – en zo ja, wanneer?
Wat zeggen de UAV en AVA?
In veel aannemingsovereenkomsten wordt verwezen naar de UAV of de Algemene Voorwaarden voor Aanneming van werk (AVA). Beide hanteren vergelijkbare criteria:
- Een werkdag is onwerkbaar wanneer gedurende ten minste vijf uur (of bij halve werkdagen: twee uur) het grootste deel van de arbeiders of machines niet kan werken;
- Dit moet het gevolg zijn van omstandigheden die niet voor rekening van de aannemer komen.
Hoewel deze bepaling ruim is geformuleerd, wordt onwerkbaar weer in de praktijk meestal gekoppeld aan vorst, harde wind of regen. Hoge temperaturen worden zelden als reden genoemd, maar in theorie sluiten de UAV en AVA dit niet uit.
Hitte als reden voor onwerkbare dagen
De discussie over onwerkbare dagen speelt vaak pas achteraf, bij het opstellen van de eindafrekening. Dan wordt duidelijk welke uitloop in de bouwtijd wél of niet voor rekening van de aannemer komt.
Zo ook in een zaak bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw (nr. 82074). In deze zaak stelde de aannemer dat hij onder meer recht had op bouwtijdverlenging omdat meerdere dagen in zijn ogen door extreme hitte onwerkbaar waren. Ter onderbouwing legde hij aantekeningen uit zijn uitvoerdersdagboek over, waarin temperaturen van bijvoorbeeld 38°C waren genoteerd. De opdrachtgevers vonden echter dat hitte in algemene zin geen reden is om een dag als onwerkbaar aan te merken.
De arbiters volgden dit algemene standpunt van de opdrachtgevers niet. Zij oordeelden dat (extreme) hitte in principe wél tot onwerkbare dagen kan leiden, mits de aannemer kan aantonen dat hierdoor gedurende ten minste vijf uur geen arbeid mogelijk was. Wel wees de Raad nadrukkelijk op de schadebeperkingsplicht van de aannemer. Hitte komt immers zelden onverwacht en een aannemer heeft mogelijkheden om zijn planning aan te passen.
Zo noemde de Raad in deze kwestie expliciet het voorbeeld van een starttijd om 6.00 uur, waardoor het personeel vóór 11.00 uur al vijf uur had gewerkt. In dat geval zouden slechts drie uren verloren gaan – onvoldoende voor een onwerkbare dag. Het beroep op bouwtijdverlenging door hitte werd daarom afgewezen.
De lat ligt hoog
Het is dus – mede op basis van deze uitspraak – niet uitgesloten dat hitte tot onwerkbare dagen leidt, maar de drempel is zeer hoog. Van aannemers wordt verwacht dat zij flexibel inspelen op hoge temperaturen door:
- De weersvoorspellingen in de gaten te houden;
- Werktijden aan te passen (vroeg beginnen, later op de dag stoppen);
- Werkzaamheden te verplaatsen naar koelere plekken op de bouwplaats;
- Beschutting, pauzes en voldoende drinkwater te regelen.
Alleen wanneer ondanks dergelijke maatregelen gedurende minimaal vijf uur geen arbeid mogelijk is, kan een beroep op onwerkbaar weer door hitte mogelijk slagen.
Advies
Met zomers die steeds warmer worden, is het voor bouwbedrijven én opdrachtgevers verstandig om tijdig beleid te ontwikkelen voor werken bij extreme hitte en hierover duidelijke contractuele afspraken vast te leggen. Wil je weten hoe je in contracten én in de praktijk het beste kunt omgaan met de regels rond onwerkbaar weer? De advocaten van JPR, gespecialiseerd in bouwrecht, adviseren je graag.
Yaşar Bayram
Silvana Visser