De afgelopen dagen ging in allerlei WhatsAppgroepen een bericht rond dat de nieuwe Meta AI-functie voortaan mee zou lezen met al je gesprekken. Wie dat wilde voorkomen, moest volgens het bericht de instelling ‘geavanceerde privacy voor chats’ inschakelen. Het bericht veroorzaakte paniek in diverse WhatsAppgroepen. WhatsApp zelf stelt echter dat er geen reden tot paniek is en dat het bericht de beveiliging verkeerd uitlegt. Persoonlijke berichten zijn en blijven namelijk end-to-end versleuteld. Alleen de personen in een chat kunnen deze lezen of beluisteren. Ook WhatsApp of Meta (het bedrijf achter onder meer WhatsApp, Facebook en Instagram) kunnen dit dus niet. Wat is er dan wel veranderd en wat betekent dit juridisch? In deze blog lichten we dat toe.
Wat is er precies veranderd?
De instelling ‘geavanceerde privacy voor chats’ is een instelling die je per (groeps)chat kunt aanzetten om te beperken dat inhoud van de betreffende chat, zoals berichten, afbeeldingen of video’s, de app verlaat. Zie het als een extra schil om de bestaande versleuteling heen. Zodra je de instelling inschakelt, wordt export van de chat geblokkeerd, automatisch opslaan van media uitgeschakeld en kan Meta AI niet binnen die chat worden gebruikt. Alle deelnemers zien dat deze beperking actief is. Handig dus in gesprekken waar vertrouwelijke informatie circuleert.
Door het inschakelen van de instelling is het delen van vertrouwelijke informatie op WhatsApp echter niet geheel zonder risico. Het maken van screenshots of schermopnames blijft namelijk mogelijk. De maatregel verhoogt alleen de drempel om inhoud buiten de app op te slaan. Wees daarom terughoudend met het delen van gevoelige of vertrouwelijke informatie en bespreek binnen (groeps)chats hoe met AI-functionaliteit wordt omgegaan.
En hoe zit het dan met AI in WhatsApp?
Het idee dat Meta AI nu altijd automatisch al je chats leest, berust dus op een misverstand. Meta AI komt pas in beeld als een gebruiker de assistent actief aanroept (bijvoorbeeld via @MetaAI). Wanneer iemand binnen een chat Meta AI gebruikt, is dat voor de andere deelnemers zichtbaar en verschijnt ook het antwoord in de chat. Wees je er dus van bewust dat niet alleen Meta AI de gedeelde informatie ontvangt, maar ook de andere gespreksdeelnemers.
Omdat deelnemers de beperking kunnen in- en uitschakelen, is denkbaar dat een gesprekspartner de instelling uitzet en toch gegevens met Meta AI deelt. Informatie die je met Meta AI deelt, kan volgens de voorwaarden worden gebruikt om de dienst te trainen. Staat geavanceerde privacy aan, dan kan in die chat geen AI-functie worden gebruikt.
Privacy?
Een vraag die rijst is of dit privacyrechtelijk is toegestaan. De nieuwe instelling verandert in ieder geval niets aan de end-to-end-versleuteling van WhatsApp. Zij beperkt vooral wat ontvangers met de inhoud kunnen doen. Vanuit privacyrechtelijk oogpunt levert dit daarom geen nieuw bezwaar op voor het standaardgebruik van WhatsApp.
Zorgelijker is dat de AI-assistent standaard in chats is ingeschakeld. Veel gebruikers overzien niet wat er met hun persoonsgegevens gebeurt zodra informatie met AI-toepassingen wordt gedeeld. Wanneer persoonsgegevens met Meta AI worden gedeeld, kunnen deze worden gebruikt om Meta AI te trainen. De vraag is of dat privacyrechtelijk is toegestaan.
Persoonsgegevens mogen niet zonder meer voor AI-training worden gebruikt, ook niet wanneer ze eerder door de gebruiker openbaar zijn gemaakt. Daarvoor gelden strikte voorwaarden. Meta moet beschikken over een wettelijke grondslag (zoals gerechtvaardigd belang), een belangenafweging uitvoeren waarin haar belangen worden afgezet tegen het privacybelang van betrokkenen. Ook moet bij een beroep op ‘gerechtvaardigd belang’ worden aangetoond dat de verwerking noodzakelijk is voor het beoogde doel. Daarbij rijst bovendien de vraag of Meta AI niet op minder ingrijpende manieren kan worden getraind.
Vanuit het doelbindingsbeginsel van de AVG is ‘verdere verwerking’ bovendien slechts toegestaan als die verenigbaar is met het oorspronkelijke doel. Een belangrijk criterium daarbij is de voorzienbaarheid: kon een gemiddelde gebruiker redelijkerwijs verwachten dat zijn of haar gegevens later zouden worden gebruikt voor AI-training? Wanneer een gebruiker Meta AI in WhatsApp bewust raadpleegt, ligt de voorzienbaarheid meer voor de hand. Onlangs kondigde Meta echter ook aan voor de training van Meta AI publieke Facebook- en Instagram-content van volwassenen in Europa te zullen gebruiken. Bij oudere social media posts is zo’n gebruik naar mijn oordeel niet te voorzien. Of deze werkwijze privacyrechtelijk houdbaar is, valt dan ook te betwijfelen.
Praktische aanbevelingen voor gebruikers en organisaties
Overweeg als individu, bedrijf of andere organisatie of WhatsApp passend is voor jouw communicatie. Zet geavanceerde privacy voor chats gericht aan waar dat nodig is, maak duidelijke afspraken over AI-gebruik en deel geen gevoelige of vertrouwelijke informatie. Houd er rekening mee dat doorgifte via screenshots altijd mogelijk blijft.
Heb je vragen over privacyrecht, apps of AI-toepassingen, of advies nodig over ICT-recht of intellectuele eigendom? Neem contact op met een van onze specialisten. Bekijk ook onze checklist 'AI op de werkvloer'.
Silvana Visser
Eva Lammers