In de zaak van de makers van het absurdistisch-humoristische tv-programma ‘Jiskefet’ tegen de uitgeverij Noblesse over de ‘Jiskefet Encyclopedie’, heeft het gerechtshof in Amsterdam het vonnis van de rechtbank Noord-Nederland vernietigd. Dit betekent dat de uitgeverij de Jiskefet Encyclopedie mag verkopen zonder op de exemplaren te hoeven te vermelden dat deze niet afkomstig zijn van (de makers van) Jiskefet.
Het hof deed interessante overwegingen in aanloop naar zijn oordeel. Vandaar dat wij in deze blog hier kort bij stilstaan.
Wat zijn de feiten?
Uitgever Noblesse had zonder medeweten en toestemming van de makers van Jiskefet een ongeautoriseerde ‘Jiskefet Encyclopedie’ samengesteld. De makers van Jiskefet begonnen hierop een kortgedingprocedure tegen de uitgeverij. Er zou inbreuk gemaakt zijn op het Beneluxmerk ‘Jiskefet’ dat voor de warenklasse ‘boeken’ is geregistreerd. Jiskefet vorderde onder meer dat de uitgeverij werd opgelegd om al haar verkopers/boekhandels te verplichten om bij het aanbieden van het boek te vermelden dat het boek niet afkomstig was van Jiskefet. Dit zou ook op ieder exemplaar duidelijk gemaakt moeten worden met behulp van een sticker. Volgens Jiskefet werd namelijk ongerechtvaardigd voordeel getrokken uit de reputatie en het onderscheidend vermogen van het merk ‘Jiskefet’. In eerste aanleg gaf de kortgedingrechter Jiskefet grotendeels gelijk. Met deze titel trok de uitgeverij ongerechtvaardigd voordeel uit de bekendheid van het merk. De vorderingen van Jiskefet werden grotendeels toegewezen. Tegen het vonnis van de rechtbank is Noblesse in hoger beroep gegaan.
Wat heeft het hof geoordeeld?
In hoger beroep oordeelt het hof dat de rechter in eerste aanleg terecht heeft geoordeeld. Het gebruik van de naam Jiskefet als onderdeel van de boektitel is een feit, maar het kan niet worden aangemerkt als ‘gebruik’ door Noblesse voor haar waren of diensten. Een titel vormt namelijk een onderdeel van de waar en is geen onderscheidingsteken. Ook volgens het gerechtshof is in dit geschil geen sprake van merkinbreuk op grond van artikel 2.20 lid 2 sub a, b en c BVIE.
Voor wat betreft de d-grond van artikel 2.20 lid 2 BVIE, week het gerechtshof echter af van het oordeel van de kortgedingrechter:
“Jiskefet c.s. stellen dat door Noblesse ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit het onderscheidend vermogen en de reputatie van het merk. Het moge zo zijn dat gebruik van deze titel voor Noblesse als uitgever een voordeel oplevert in die zin, dat voor (een deel van) de potentiële kopers en lezers direct duidelijk zal zijn dat het boek betrekking heeft op (het televisieprogramma) ‘Jiskefet’, maar een dergelijk voordeel kan, gelet op de op zichzelf toelaatbare aard en beschrijvende inhoud van het boek zoals hiervoor aangeduid, niet worden beschouwd als ongerechtvaardigd. Er is in dit geval geen sprake van een ‘meeliften’ met of free riding op de reputatie van het merk Jiskefet in die zin dat, dankzij afstraling van het imago van dat merk of van de door dat merk opgeroepen kenmerken op het boek van Noblesse, duidelijk sprake is van exploitatie van de bekendheid van dat merk (vgl. HvJ EU 18 juni 2009, ECLI:EU:C:2009:378; L’Oréal-Bellure).”
Het hof oordeelt dat geen sprake is van het zogenaamde ‘meeliften’ op de reputatie van het merk Jiskefet. Ook doet het gebruik geen afbreuk aan het onderscheidend vermogen van het merk. Want het merk verwatert niet door dit gebruik. Sterker nog, het gebruik onderstreept juist de unieke band tussen het merk en de activiteiten. Door een titel te hanteren die uitsluitend verwijst naar deze activiteiten. Het gebruik tast ook de reputatie van het merk Jiskefet niet aan. Dit omdat het boek op geen enkele manier een negatieve connotatie met het merk maakt. Noblesse had volgens het hof namelijk een geldige reden om de titel te gebruiken.
Kortom, van merkinbreuk is ook volgens de d-grond geen sprake. De uitgeverij mag de Jiskefet Encyclopedie dus verkopen zonder te hoeven vermelden dat deze niet afkomstig is van Jiskefet.
Of de kwestie tussen Jiskefet en uitgeverij Noblesse na dit arrest definitief is afgerond? Dat is nog maar de vraag. De makers van Jiskefet (Herman Koch en Michiel Romeyn) hebben namelijk al aangekondigd mogelijk de stap naar de Hoge Raad te zetten.
Meer weten?
Bij JPR zijn we gespecialiseerd in onder andere het merkenrecht en het auteursrecht. Gaat u binnenkort een boek uitgeven? Wilt u weten hoe het met rechten van mogelijk andere partijen zit? Of wilt u juist opkomen tegen de verkoop van een bepaalde uitgave? Dan kunnen we u daarbij helpen. U kunt altijd vrijblijvend contact met ons opnemen.
Joke Schraagen
Marjolein Meijer
David Vrijbergen