Initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet: een wettelijk toetsingskader voor zzp’ers

Nederland worstelt al decennia met de wetgeving rond zzp’ers. Bij opdrachtgevers en zzp’ers is er op dit moment veel onduidelijkheid en onzekerheid. De wet geeft namelijk geen duidelijk antwoord op de vraag wanneer iemand nu precies als een zelfstandige werkzaamheden verricht. 

De afgelopen jaren is er daardoor veel rechtspraak gewezen over het wel of niet werken als zzp’er (kwalificatievraag). Denk aan de bekende uitspraken over de bezorgers van Deliveroo en de chauffeurs van Uber. De Hoge Raad heeft in deze uitspraken gezichtspunten geformuleerd die van belang zijn voor de kwalificatievraag. 

Op 26 mei 2025 is het initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet in internetconsultatie gegaan. Dat betekent dat burgers, bedrijven of organisaties hun mening en ideeën kunnen geven over het wetsvoorstel. In deze blog bespreken we het initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet. Wat is het doel? En wat staat er in het initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet? 

Wat is het doel van de Zelfstandigenwet?

Het voornaamste doel van de wet is het bieden van rechtszekerheid voor zzp’ers en opdrachtgevers. De nieuwe wet moet een helder wettelijk toetsingskader geven zodat duidelijk is of iemand werkzaamheden verricht als een zelfstandige of als een werknemer. 

Daarnaast is het doel om de wetgeving beter te laten aansluiten bij de moderne arbeidsmarkt. Met dit wetsvoorstel wordt geprobeerd tegemoet te komen aan een belangrijke reden om als zelfstandige te werken: de behoefte aan autonomie. 

Bovendien wordt met dit wetsvoorstel geprobeerd een gelijker speelveld tussen zelfstandigen en werknemers te creëren en de sociale bescherming van zelfstandigen te vergroten. 

Hoofdlijnen van de Zelfstandigenwet

Het wetsvoorstel creëert een apart wettelijk toetsingskader dat antwoord moet geven op de vraag of iemand een zelfstandige is die werkzaamheden mag verrichten voor een zakelijke opdrachtgever zonder dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. 

Het toetsingskader bestaat uit twee toetsen: 

1. Zelfstandigentoets
2. Werkrelatietoets

Meer weten over de Zelfstandigenwet? 

Wil je meer weten over het initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet? Bo helpt je graag verder.

Contact opnemen

Zelfstandigentoets

Deze toets focust zich op de zelfstandige zelf. Kwalificeert de werkende als zelfstandige? Dat is het geval als hij of zij aan de volgende vijf criteria voldoet:

• Werkt voor eigen rekening en risico

Indicaties hiervoor zijn: zelfstandige is aansprakelijk voor extra werkzaamheden bij herstelwerkzaamheden, loopt financieel risico bij niet betaling door klanten, heeft geen doorbetaling bij ziekte en/of heeft meerdere opdrachtgevers.

• Voert een deugdelijke administratie 

Indicaties hiervoor zijn: zelfstandige heeft een KvK-inschrijving, een btw-nummer, een zakelijke rekening en/of factureert opdrachtgevers voor uitgevoerd werk volgens de Wet Omzetbelasting.

• Uit zich in het economisch verkeer als zelfstandig ondernemer

Indicaties hiervoor zijn: zelfstandige besteedt tijd of geld aan het vinden van klanten (reclame, sponsoring, lidmaatschap netwerkclub), maakt zich bekend en is vindbaar als ondernemer (website, logo, zakelijk emailadres) en/of investeert in apparatuur, materiaal en opleiding.

• Heeft een adequate voorziening getroffen tegen het risico van arbeidsongeschiktheid

Het is aan de zelfstandige zelf om te bepalen op welke wijze deze adequate voorziening wordt vormgegeven. Er wordt momenteel wel gewerkt aan de conceptwet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ). Dit wetsvoorstel stelt een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zelfstandigen. Als dit wetsvoorstel wordt aangenomen en ingevoerd is de norm van adequate voorzien dus het hebben van een basisverzekering.

• Voorziet in een proportionele bijdrage voor een voorziening bij pensionering.  

De wijze waarop de proportionele bijdrage aan de voorziening wordt ingericht, wordt door de zelfstandige zelf bepaald. 

Werkrelatietoets

Deze toets focust zich op de werkrelatie zelf en de invulling daarvan. De afwezigheid van gezag/dienstverband wordt hier getoetst. Aan de volgende vier criteria moet zijn voldaan om buiten dienstbetrekking (arbeidsovereenkomst) te kunnen werken:

• De vrijheid van organisatie van de werktijden

Heeft de zelfstandige een grote mate van vrijheid om de eigen werktijd en/of verlof te bepalen?

• De vrijheid van organisatie van het werk

Heeft de zelfstandige een grote mate van vrijheid om zelf te bepalen hoe de werkzaamheden worden uitgevoerd of georganiseerd?

• De afwezigheid van hiërarchische controle

Kan de opdrachtgever directe hiërarchische controle over de zelfstandigen uitoefenen?

• De wil van partijen 

Is het de bedoeling van partijen om te werken met en als zelfstandige?

Daarnaast introduceert de wet nog de (extra) mogelijkheid om op sectoraal niveau een rechtsvermoeden te introduceren. Deze sectorale toets is bedoeld voor sectoren met een verhoogd risico op schijnzelfstandigheid. 

Hoe nu verder?

Het initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet zit nog in de consultatie fase. Na deze fase wordt het (eventueel aangepaste) wetsvoorstel voorgelegd aan de Tweede Kamer voor behandeling. Zij kunnen het wetsvoorstel aannemen of verwerpen, of eventuele wijzigingen voorstellen. Daarna moet het wetsvoorstel voor goedkeuring nog naar de Eerste Kamer. 

Of de wet uiteindelijk wordt aangenomen en wat de precieze inhoud van de wet dan is, is dus nog afwachten. Ook zal de toekomst moeten uitwijzen of deze wet daadwerkelijk de langverwachte duidelijkheid geeft voor zzp’ers en opdrachtgevers. Uiteraard houden wij je op de hoogte van de ontwikkelingen rondom dit wetsvoorstel. 

Meer weten?

Heb je vragen over het wetsvoorstel? Of over het werken met of als zzp’er? Neem dan gerust contact met onze arbeidsrecht advocaten op. Wij helpen je graag.