De rechtbank Amsterdam heeft recent in een tussenvonnis geoordeeld dat Picnic inbreuk maakt op het portretrecht van Max Verstappen door een lookalike te gebruiken. In een eerder artikel over portretrechtinbreuk door een lookalike van Edgar Davids, is het geschil tussen Max Verstappen en Picnic al kort aan bod gekomen. In dit artikel volgt meer informatie.
Feiten over Verstappen en Picnic
Picnic is een online supermarkt die boodschappen aan huis bezorgt. Picnic wilde een parodie maken op de commercial van Jumbo waarin Max Verstappen ook een rol speelt. In het filmpje van Picnic is een lookalike van Max Verstappen te zien, die boodschappen van Picnic rondbrengt. Dit filmpje draagt de titel ‘als je op tijd bent hoef je niet te racen’ en eindigt met de tekst ‘supermarkt gratis aan huis’. De licentienemer van Max Verstappen verzette zich hiertegen en verlangde een schadevergoeding.
Picnic was echter van mening dat zij geen schadevergoeding hoefde te betalen. Volgens Picnic is namelijk voor een ieder duidelijk dat het gaat om een lookalike. Verder zou Max Verstappen volgens Picnic geen schade hebben geleden omdat Max Verstappen een exclusief contract met Jumbo heeft afgesloten, waardoor Max Verstappen geen contract met Picnic kon sluiten. Daarnaast heeft het filmpje maar één dag op de Facebookpagina van Picnic gestaan en was het filmpje gemaakt voor de bezorgers van Picnic, aldus Picnic.
Oordeel van de rechter
De rechtbank gaat niet mee in het verweer van Picnic. De rechtbank bevestigt dat met het gebruik van lookalikes ook inbreuk kan worden gemaakt op het portretrecht van een ander. In het onderhavige geval had de lookalike dezelfde pet, dezelfde raceoutfit, dezelfde haarkleur, hetzelfde silhouet en hetzelfde postuur als Max Verstappen. Door de lookalike wordt het beeld van Max Verstappen opgeroepen. Bovendien heeft de directeur van Picnic bij RTL Boulevard zelf erkend dat Picnic bewust het beeld van Max Verstappen wilde oproepen.
De rechtbank bevestigt verder dat de parodie-exceptie van artikel 18b Auteurswet niet ziet op het portretrecht. Vervolgens wordt het (commercieel) belang van Max Verstappen om zich te verzetten tegen de openbaarmaking van zijn portret afgewogen tegen de vrijheid van meningsuiting van Picnic. Aangezien Max Verstappen een bekend persoon is, is zijn populariteit verzilverbaar en heeft hij een belang bij compensatie voor het gebruik van zijn portret. Max Verstappens commercieel belang weegt volgens de rechtbank zwaarder dan de vrijheid van meningsuiting van Picnic.
Verder is het filmpje van Picnic toegankelijk voor het publiek gemaakt en wordt dit filmpje aangemerkt als een aanprijzing van de producten van Picnic. Dat Max Verstappen een exclusief sponsorcontract bij Jumbo heeft, maakt het voorgaande niet anders. Max Verstappen behoudt namelijk zelf de vrijheid om te kunnen bepalen door wie hij zijn portret openbaar kan laten maken.
Picnic heeft derhalve inbreuk gemaakt op het portretrecht van Max Verstappen. Max Verstappen heeft dan ook een commercieel belang om zich te verzetten tegen de openbaarmaking van zijn portret.
Schadevergoeding
Vervolgens is de vraag welke schade door Picnic dient te worden vergoed. De vergoeding zal in ieder geval recht moeten doen aan de mate van bekendheid van Max Verstappen. Daarnaast dient te worden gekeken naar wat Max Verstappen normaliter als licentievergoeding zou hebben gekregen voor het gebruik van zijn portret. Ook dient rekening te worden gehouden met het feit dat Max Verstappen zelf geen inspanning heeft verricht bij het maken van het filmpje en dat het filmpje voor een beperkte duur door Picnic was gepubliceerd.
Max Verstappen heeft een bedrag van € 350.000,00 gevorderd. Dit bedrag heeft hij onderbouwd aan de hand van het rapport van een sportmarketingbureau. De rechtbank gaat echter niet mee met dit rapport. Ten eerste is bij de rechtbank niet gebleken wat Max Verstappen voor vergelijkbare reclame-uitingen daadwerkelijk als vergoeding kan ontvangen. Ten tweede kan het door Max Verstappen ingeschakelde sportmarketingbureau niet als een onafhankelijke deskundige worden beschouwd, nu dit bureau ook opdrachten verricht voor Max Verstappens hoofdsponsor Red Bull. Het onderzoek van het sportmarketingbureau wordt door de rechtbank niet meegenomen in de onderbouwing van de schade van Max Verstappen.
De rechtbank geeft bij tussenvonnis de partijen de gelegenheid om zich uit te laten over de omvang van de schadevergoeding. Wordt vervolgd.
Slotsom
De rechtbank bevestigt dat het gebruik van lookalikes kan leiden tot portretrechtinbreuk. Bij het gebruik van portretten van bekende personen dient, bij het bepalen van de omvang van de schadevergoeding, als uitgangspunt te worden genomen de licentievergoeding die de geportretteerde normaliter zou krijgen.
Wordt uw portret commercieel gebruikt of maakt u mogelijkerwijs portretrechtinbreuk? Neemt u dan contact op met één van onze intellectuele eigendomsrechtadvocaten voor het juiste advies.
Joke Schraagen
Marjolein Meijer
David Vrijbergen