De Hoge Raad heeft op 24 juni 2022 een uitspraak gedaan over seksueel grensoverschrijdend gedrag. (Lees de volledige uitspraak: ECLI:NL:HR:2022:950) Hij oordeelde dat er geen vuistregel geldt dat dit gedrag ernstig verwijtbaar is. Hij motiveert dit met een beroep op de verantwoordelijkheid van de werkgever. Dit gedrag in zijn organisatie zoveel mogelijk voorkomen en bij signalen van grensoverschrijdend gedrag op treden. Er is dus werk aan de winkel voor werkgevers!
Waar ging het in die zaak om?
Het ging in die zaak om een docent aan de toneelschool van Maastricht. Deze sloeg in 2017 tijdens een les bewegingsleer een leerling op de billen. Hij gaf daarbij aan dat hij dat al veel eerder had willen doen. Hij was al sinds 1989 in dienst en in 2006 en 2010 gewaarschuwd. De eerste keer is hem opgedragen te onderzoeken welke didactische of methodische wijzigingen hij in de lesmethode kon aanbrengen om dit soort klachten te voorkomen. De tweede keer is hem elke vorm van fysiek contact tijdens de lessen verboden.
Naast de tik op de billen is er meer gebeurd rondom deze docent. Tijdens een massage-les heeft hij bij een studente tot twee maal toe de billen, borst(spieren) en de benen tot en met de liezen gemasseerd. De massagelessen, daar waren werkgever en werknemer het over eens, dienden een didactisch doel.
Oordeel van de kantonrechter en het gerechtshof
De kantonrechter vond dit gedrag ernstig verwijtbaar. Deze heeft de arbeidsovereenkomst ontbonden, zonder toekenning van een transitievergoeding. Het gerechtshof oordeelde anders, namelijk dat het gedrag wel verwijtbaar is, maar niet ernstig verwijtbaar. Daarbij woog het Hof alle omstandigheden. Het Hof vond onder andere dat de werkgever hier meer had moeten doen. De werkgever had na de tweede waarschuwing deze leraar moeten monitoren en didactische ondersteuning moeten aanbieden. Daarnaast woog het Hof de context waarin het gebeurde mee. Dansen is werken met het lichaam en dat is daarmee onderdeel van de opleiding. Dus ook van de lessen bewegingsleer. Ook woog het Hof de werkwijze van de docent mee. Hij probeerde juist de leerlingen bewust te maken van de grenzen in het dansvak. Om die didactische reden ging hij tot en over die grenzen. Het Hof kende dus wel een transitievergoeding toe.
Hoe oordeelde de Hoge Raad?
De Hoge Raad laat het oordeel van het Hof in stand. Hij verwerpt daarbij een bepleitte vuistregel dat seksueel grensoverschrijdend gedrag per definitie ernstig verwijtbaar is. De vuistregel zou alleen niet gelden in geval van uitzonderlijke omstandigheden. Daardoor zou de werknemer toch geen ernstig verwijt te maken zijn. De Hoge Raad vindt dat zo’n vuistregel onvoldoende matcht met de verantwoordelijkheid van de werkgever. Een werkgever moet zoveel mogelijk grensoverschrijdend gedrag voorkomen en bij signalen ervan optreden.
Waartoe leidt dit oordeel voor werkgevers?
In ieder geval dat er werk aan de winkel is. Wil een werkgever aan dit gedrag arbeidsrechtelijke gevolgen verbinden? En geen transitievergoeding verschuldigd zijn? Dan volstaat niet dat in een integriteitscode aangegeven wordt wat niet geaccepteerd gedrag is. Ook volstaat een waarschuwing niet als er signalen van zijn van grensoverschrijdend gedrag. Werkgevers zullen bewust beleid moeten gaan voeren. Ze moeten dit ook frequent uitdragen en bij ieder signaal moeten opvolgen. Roep dus goede procedures in het leven zodat slachtoffers veilig kunnen klagen. Maak werknemers goed bewust van wat grensoverschrijdend is en spreek ze daarop direct aan. Help werknemers die zich onvoldoende bewust zijn van het (grensoverschrijdende) gedrag. Coach hen bij het voorkomen ervan, etc.
En dan nog kan het onder omstandigheden niet voldoende zijn. Laat dan ook als werkgever tijdig toetsen of je hier voldoende werk van maakt. Welke aanpassingen zijn noodzakelijk om ook in dat opzicht een veilige werkomgeving te kunnen garanderen? Grijp zo nodig arbeidsrechtelijk in. De arbeidsrechtspecialisten van JPR Advocaten staan klaar om u te helpen hierbij.
Eva Lammers
Joke Schraagen
Marjolein Meijer