ALV voor de hele keten
De begrippen ‘levensmiddelbedrijf’ en ‘exploitant van een levensmiddelenbedrijf’ zijn in de ALV ruim gedefinieerd. De ALV heeft hierdoor een ruim toepassingsbereik. Onder meer supermarkten en restaurants vallen onder het toepassingsbereik. De belangrijkste verplichting uit de ALV is de verplichting van exploitanten van levensmiddelen bepaalde levensmiddelen direct uit de handel te nemen als zij redenen hebben aan te nemen dat die levensmiddelen niet voldoen aan de voedselveiligheidsvoorschriften (artikel 19 ALV). Daarnaast is artikel 14 ALV relevant, waarin wordt aangegeven in welke gevallen een levensmiddel als ‘onveilig’ moet worden aangemerkt.
Ongeschikt voor consumptie
Het in de handel brengen van ‘onveilige’ levensmiddelen is verboden. Een levensmiddel wordt als onveilig bestempeld als het ofwel schadelijk is voor de gezondheid, ofwel ongeschikt is voor menselijke consumptie. Een levensmiddel wordt als ongeschikt beschouwd als het onaanvaardbaar is voor menselijke consumptie. Denk daarbij aan een product dat een onaanvaardbare smaak heeft of dat niet is voorzien van de juiste etikettering. Een onveilig levensmiddel brengt dus niet altijd een gezondheidsrisico met zich. Hier wordt in de juridische literatuur kritisch tegenaan gekeken. Het is immers vreemd dat voedsel dat niet per definitie schadelijk is voor de gezondheid, toch als juridisch onveilig wordt bestempeld.
Schadelijk voor de gezondheid
Een levensmiddel wordt als schadelijk voor de gezondheid beschouwd als het gebruik hiervan op korte of lange termijn een negatief effect heeft op de gezondheid van degene die het consumeert. Denk bijvoorbeeld aan glutenvrije producten waar onbedoeld gluten in terecht zijn gekomen. Of, het meer klassieke voorbeeld, producten waar tijdens het productieproces stukjes glas of metaal in zijn gekomen. Voor diervoederbedrijven geldt dat de schadelijkheid zowel de dieren kan betreffen die het voer eten, als de mensen de producten eten die van deze dieren afkomstig zijn, zoals melk, kaas, eieren of vlees.
Exploitant is in eerste instantie verantwoordelijk
Uitgangspunt in de ALV is dat de verantwoordelijkheid bij de exploitant ligt om te bepalen of een onveilig levensmiddel ‘schadelijk’ is voor de gezondheid of ‘ongeschikt’ is voor consumptie. Als sprake is van een schadelijk en/of ongeschikt levensmiddel, of als dit wordt vermoed, dan dient de exploitant dit onverwijld te melden bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteiten (NVWA). Verder is artikel 18 ALV van belang. Dat artikel bepaalt dat levensmiddelen in alle stadia van productie, verwerking en distributie traceerbaar moeten zijn. Let op: deze verplichting rust ook op importeurs die levensmiddelen invoeren in de EER. Het niet nakomen van de door de ALV verplicht gestelde traceerbaarheid kan leiden tot handhavend optreden van de NVWA, onder meer door middel van het opleggen van boetes.
Een product recall brengt in de regel hoge kosten met zich. Naast de kosten voor het terughalen van de producten, moet gedacht worden aan kosten voor het waarschuwen van consumenten, het opzetten van een klantencontactcentrum, maar ook gederfde winst en kosten gemoeid met het herstel van reputatie kunnen als schade worden aangeduid.
